Zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej w kontekście kwoty wolnej od potrąceń

Wynagrodzenie pracownika jest zajęte na poczet alimentów w stałej kwocie miesięcznej. Obecnie zostało także zajęte na poczet niespłaconej pożyczki bankowej. Czy w tym przypadku obowiązuje kwota wolna od potrąceń?

Kwota wolna obowiązuje tylko dla drugiego z zajęć wymienionych w pytaniu.

Potrąceń z wynagrodzenia za pracę niewymagających zgody pracownika dokonuje się według kolejności wskazanej w art. 87 § 1 K.p. Jako pierwsze potrąca się sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, a następnie (o ile pozwala na to dopuszczalna łączna wysokość potrącenia): sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi; kary pieniężne z odpowiedzialności porządkowej. Przy zbiegu egzekucji na poczet alimentów oraz innych należności łączna kwota potrącenia nie może przekroczyć trzech piątych wynagrodzenia pracownika po odliczeniach składkowo-podatkowych.

Co istotne, potrącenie na poczet samych tylko alimentów także może być dokonywane do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Powoduje to, że w sytuacji gdy egzekwowana kwota alimentów jest wysoka (jest równa lub przewyższa wielkość dostępną), nie ma możliwości zaspakajania pozostałych należności egzekwowanych. Ponadto ich potrącanie dodatkowo ogranicza kwota wolna, równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę po odliczeniach składkowo-podatkowych. Żaden przepis nie uchylił tego ograniczenia przy zbiegu egzekucji.

MPiPS Analogiczne stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie nadesłanym do naszego Wydawnictwa 2 września 2014 r., w którym czytamy, że: "(...) gdy zachodzi zbieg potrąceń należności alimentacyjnych oraz sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych to w pierwszej kolejności potrąca się należności alimentacyjne w granicach trzech piątych wynagrodzenia bez kwoty wolnej od potrąceń (w wysokości minimalnego wynagrodzenia). Dopiero po potrąceniu sumy na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca może dokonać potrącenia sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne, także w granicach trzech piątych wynagrodzenia, lecz do kwoty minimalnego wynagrodzenia (kwoty wolnej od potrąceń). Oznacza to, że inne należności niż alimentacyjne zostaną potrącone, jeżeli po potrąceniu świadczeń alimentacyjnych wynagrodzenie pracownika przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia. (...)".

Przykład

Wynagrodzenie pracownika jest zajęte na poczet alimentów w wysokości 800 zł miesięcznie, a obecnie zostało także zajęte na poczet niespłaconej pożyczki bankowej w kwocie 6.133 zł.

Pracownik jest opłacany stawką 2.800 zł miesięcznie, co po odliczeniach składkowo-podatkowych (przy podstawowych kosztach uzyskania przychodów i stosowaniu kwoty zmniejszającej) daje 2.017,67 zł, tj.: 2.800 zł - (383,88 zł + 217,45 zł + 181 zł) = 2.017,67 zł. Na poczet alimentów pracodawca mógłby zatem potrącić nawet 1.210,60 zł (3/5 x 2.017,67 zł), nie ogranicza go bowiem kwota wolna. W tej sytuacji dokona potrącenia pełnej egzekwowanej kwoty (800 zł).

Pozostałe 410,60 zł (1.210,60 zł - 800 zł) mógłby potencjalnie potrącić na poczet egzekwowanej pożyczki bankowej, jednak w tym przypadku ogranicza go kwota wolna (tu 1.355,69 zł), dlatego na ten cel nie może dokonać potrącenia w ogóle (2.017,67 zł - 800 zł = 1.217,67 zł; 1.217,67 zł < 1.355,69 zł).

Kwoty wolne od potrąceń w 2016 r. podaliśmy
w "Ściądze dla Księgowych" z grudnia 2015 r.

Zwracamy uwagę! Obok przestrzegania wskazanej w Kodeksie pracy obligatoryjnej kolejności potrąceń oraz zapewnienia pracownikowi wymaganego minimum, pracodawca ma obowiązek powiadomienia organów egzekucyjnych o zbiegu zajęć (roszczeniach skierowanych do zajętego wynagrodzenia przez innych wierzycieli) - art. 882 § 1 pkt 3 K.p.c.