Gazeta Podatkowa nr 88 (1338) z dnia 3.11.2016

Dodatki za pracę w nocy w 2017 r.

Praca w nocy charakteryzuje się zwiększonym wysiłkiem pracownika. Z tego względu ustawodawca za uciążliwość tej pracy przyznał pracownikom prawo do dodatkowej gratyfikacji w postaci dodatku. Przysługuje on za każdą godzinę takiej pracy, nawet jeżeli pracownik wykonuje ją tylko sporadycznie. Od stycznia 2017 r. dodatki za pracę w nocy nie będą mogły być wliczane do wynagrodzenia minimalnego.

Dodatek za pracę w nocy

Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰ (art. 151⁷ § 1 K.p.). Konkretne godziny obowiązywania pory nocnej w danym zakładzie ustala pracodawca. W przypadku niewskazania 8 godzin pory nocnej w aktach prawa wewnątrzzakładowego przyjmuje się, że pora nocna obejmuje wskazane w przepisie dziesięć godzin. Wtedy za każdą godzinę pracy w tym czasie pracownikowi przysługuje prawo do dodatku za pracę w nocy.

Inne godziny pory nocnej obowiązują pracowników młodocianych. W ich przypadku pora ta przypada między godzinami 22⁰⁰ a 6⁰⁰. Natomiast w odniesieniu do młodocianych, o których mowa w art. 191 § 5 K.p., czyli:

• młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,
   
• osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
   
• osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum,

trwa od godziny 20⁰⁰ do 6⁰⁰ (art. 203 § 1¹ K.p.).

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w nocy, w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 151⁸ § 1 K.p.). Stawka dodatku może być ustalona na wyższym poziomie przez regulacje wewnątrzzakładowe. Powyższy dodatek przysługuje niezależnie od organizacji i charakteru pracy, a więc także wówczas, gdy praca w porze nocnej występuje w jednostkowych przypadkach.

Obliczanie dodatku nocnego

Sposób obliczenia stawki dodatku za 1 godzinę pracy w nocy został określony w § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.). Wynika z niego, że przy ustalaniu dodatkowego wynagrodzenia za godzinę pracy w porze nocnej, minimalne wynagrodzenie za pracę dzieli się przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Ze względu na to, że liczba godzin do przepracowania jest różna w poszczególnych miesiącach, wysokość tych dodatków należy ustalać odrębnie w każdym z nich.

Z przepisu jednocześnie nie wynika, jak należy rozumieć sformułowanie "liczba godzin pracy przypadająca do przepracowania w danym miesiącu". Według Głównego Inspektoratu Pracy, który wypowiedział się w tej sprawie w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r., przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 K.p. Nie stosuje się więc jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika, ani liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych, tylko nominalną liczbę godzin do przepracowania obliczoną na mocy art. 130 K.p.

Ponadto Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej odniosło się do wysokości dodatku nocnego dla pracowników w pierwszym roku pracy. W piśmie udostępnionym naszej redakcji 1 kwietnia 2014 r. uznało ono, że: "Zgodnie z art. 151⁸ § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Przywołany przepis odwołuje się zatem do wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalanego w trybie art. 2 ust. 4 lub ust. 5 ustawy (...) o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (...)".

Zatem niezależnie od roku pracy dodatki nocne należy ustalać od 100% wynagrodzenia minimalnego.

Należy w tym miejscu zasygnalizować, że od 1 stycznia 2017 r. wszystkim pracownikom, także w pierwszym roku pracy, będzie przysługiwało 100% minimalnego wynagrodzenia.

Ryczałt za pracę w nocy

W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy, dodatek za pracę w nocy może być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej (art. 151⁸ § 2 K.p.). Przy czym regulacja ta dotyczy wyłącznie pracowników wykonujących stale taką pracę poza zakładem.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666)