Obowiązki pracodawcy związane z wyborem w firmie społecznego inspektora pracy

Do pracodawcy wpłynęło zawiadomienie od zakładowej organizacji związkowej o wyborze zakładowego społecznego inspektora pracy. Czy w związku z tym pracodawca ma jakieś szczególne obowiązki?

Pracodawca ma obowiązek zapewnienia społecznemu inspektorowi pracy (SIP) odpowiednich warunków do realizacji jego zadań, pokrywania kosztów związanych z jego działalnością, a także założenia zakładowej księgi zaleceń i uwag społecznego inspektora pracy.

Społeczna inspekcja pracy, której organizację określa ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 567), dalej ustawa, jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Służba ta powinna reprezentować i chronić interesy wszystkich pracowników danego zakładu pracy, niezależnie od ich przynależności do zakładowych organizacji związkowych działających na terenie zakładu, choć jest kierowana przez te organizacje.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy, społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy, a ważność wyborów nie podlega żadnej zewnętrznej kontroli (nawet sądowej). Mają oni m.in. prawo do przeprowadzania kontroli stanu bhp w zakładzie pracy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, podejmowania działań na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bhp oraz oddziaływania na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp. W celu realizacji powyższych uprawnień społeczni inspektorzy pracy mają prawo wstępu (w każdym czasie) do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy, a także do żądania od pracodawcy, kierownika komórki organizacyjnej i od pracowników informacji oraz okazania dokumentów w sprawach wchodzących w zakres ich działania.

Pracodawca, którego powiadomiono o utworzeniu społecznej inspekcji pracy, zgodnie z art. 12 ustawy, zobligowany jest do założenia tzw. zakładowej księgi zaleceń i uwag społecznego inspektora pracy. W księdze tej społeczny inspektor pracy dokonuje wpisów stwierdzających nieprzestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym bhp, informując o tym pracodawcę oraz kierownika danej komórki organizacyjnej. Zapisy w takiej księdze mają moc dokumentów urzędowych w postępowaniu przed organami państwowymi. Księgę należy przechowywać w miejscu ustalonym przez kierownika zakładu pracy oraz udostępniać do wglądu zakładowym organizacjom związkowym, organom samorządu załogi, organom Państwowej Inspekcji Pracy oraz innym organom nadzoru i kontroli warunków pracy. Ponadto, zgodnie z art. 14 ustawy, pracodawca jest obowiązany zapewnić społecznym inspektorom pracy odpowiednie warunki realizacji ich zadań, a także pokrywać koszty związane z ich działalnością. Społeczni inspektorzy pracy powinni wykonywać swoje czynności w zasadzie poza godzinami pracy. W razie konieczności wykonywania swoich czynności w godzinach pracy lub uczestniczenia w naradach i szkoleniach, społeczni inspektorzy pracy zachowują prawo do wynagrodzenia.