Napoje i posiłki profilaktyczne w okresie zimowym

Czy i w jakim okresie firma prowadząca zewnętrzne prace budowlane, jest zobowiązana zapewnić pracownikom gorące posiłki i napoje profilaktyczne?

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (art. 232 K.p.). Szczegółowe uregulowania w tym zakresie, tj. rodzaje posiłków oraz napojów, wymagania jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279), dalej rozporządzenie.

Posiłki

Pracodawca zapewnia posiłki przede wszystkim, gdy z uwagi na uciążliwość pracy i warunki mikroklimatyczne niezbędne jest uzupełnienie rezerw energetycznych pracownika. Katalog prac obligujących do ich zapewnienia zawarty jest w przepisie § 3 rozporządzenia i wskazuje m.in. prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym.

Ważne: Okres zimowy dla celów wydawania posiłków profilaktycznych trwa od 1 listopada danego roku do 31 marca kolejnego roku.

W świetle powyższego okres zimowy nie jest samoistną okolicznością, która przy wykonywaniu pracy na otwartej przestrzeni obliguje do wydawania posiłków profilaktycznych. Obowiązek ten powstaje wówczas, gdy praca w wymienionych warunkach powoduje odpowiednie co do wielkości wydatkowanie energii przez organizm pracownika. Oceny wydatku energetycznego pracodawca może dokonać samodzielnie bądź zlecić jej wykonanie stacji sanitarno-epidemiologicznej.

Stanowiska pracy, na których przysługują posiłki profilaktyczne ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa taka organizacja - po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników (§ 5 rozporządzenia).

Nieodpłatne posiłki wydawane ze względów profilaktycznych powinny mieć formę jednego dania gorącego i zwierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych albo przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów (§ 2 rozporządzenia).

Napoje

Przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 ^oC lub powyżej 25^oC pracodawca zapewnia pracownikom odpowiednie napoje. Obowiązek ten powstaje także w innych sytuacjach, w tym gdy wykonywane czynności powodują znaczny efektywny wydatek energetyczny, przy czym w tym przypadku pora roku nie ma znaczenia.

W myśl § 1 rozporządzenia rodzaj i temperatura napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy. Zatem w porze zimowej pracodawca powinien zapewnić napoje gorące. Powinny być one dostępne w ciągu całej zmiany roboczej, a ich ilość w pełni zaspokajać potrzeby pracowników.

Tak jak w przypadku posiłków, stanowiska pracy, na których przysługują napoje oraz szczegółowe zasady ich wydawania ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie ich braku - po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.

Zwracamy uwagę! Niezależnie od obowiązku zapewnienia napojów oraz bez względu na warunki pracy, pracodawca jest zobowiązany zapewnić wszystkim pracownikom dostateczną ilość wody zdatnej do picia przez cały rok kalendarzowy. Tak wynika z § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).