Okulary korygujące wzrok do pracy przy wykorzystaniu przenośnego komputera

Czy pracownikowi wykonującemu pracę przy użyciu tzw. laptopa należy zapewnić okulary korygujące wzrok?

Jednoznaczne rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga określenia statusu pracownika oraz dokonania oceny stanowiska pracy, a ponadto jest uzależnione od wskazań lekarza medycyny pracy.

W myśl przepisu § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973), dalej rozporządzenia, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Jest ponadto zobowiązany zapewnić tym pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach wymienionej wyżej profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Kwestię tę omówił Departament Warunków Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy (publ. Atest - Ochrona Pracy 3/2005, str. 32), wyjaśniając, że sformułowanie wskazujące minimalny okres użytkowania monitora ekranowego należy odnieść do art. 129 K.p., tj. do 8-godzinnej normy dobowej i 40-godzinnej normy tygodniowej, biorąc pod uwagę okres rozliczeniowy. Jeśli w okresie rozliczeniowym faktyczny czas pracy pracownika przy monitorze wynosi co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy, to pracownik spełnia wymóg, o którym jest mowa w rozporządzeniu. Jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z dnia 10 października 2006 r. (sygn. akt II SA/Ol 535/06), nie jest istotna okoliczność, iż przekroczenie połowy dobowego wymiaru czasu pracy przy komputerze nie ma miejsca każdego dnia. Przyjęcie interpretacji, iż przepis § 2 pkt 4 rozporządzenia wymaga, aby pracownik codziennie pracował przy komputerze więcej niż połowę dobowego wymiaru czasu pracy, prowadziłoby do obejścia prawa.

Przechodząc do pojęcia "monitora ekranowego", to należy przez niego rozumieć urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu (§ 2 pkt 1 rozporządzenia), a więc także monitor przenośny komputera tzw. laptopa. Co jednak istotne przepisów rozporządzenia nie stosuje się m.in. do systemów przenośnych nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy. Ponieważ stanowiska wyposażone w laptopy niejednokrotnie mają charakter mobilny, objęcie ich przepisami rozporządzenia wymaga uprzedniej oceny w tym względzie. Taki pogląd przedstawił Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie finansowania przez pracodawcę zakupu okularów dla pracujących przy wykorzystaniu laptopów. Zdaniem GIP: "(…) Rozporządzenie nie uzależnia obowiązku zapewnienia okularów od rodzaju monitora, wymienia bowiem ogólnie monitory ekranowe, jakimi są również monitory ciekłokrystaliczne, co wynika wprost z § 2 pkt 1: »ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: monitorze ekranowym - należy przez to rozumieć urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu.« Zatem z § 8 cytowanego rozporządzenia z 1 grudnia 1998 r. nie wynika, że obowiązek refundowania kosztów okularów korygujących wzrok dla pracowników dotyczy jedynie pracowników zatrudnionych przy komputerach stacjonarnych. Warunkiem jednak jest, aby monitor ekranowy stanowił stałe wyposażenie stanowiska pracy danego pracownika, w tym sensie, że jego stanowisko pracy może zostać zaliczone do grupy stanowisk pracy objętych przepisami rozporządzenia. Wyłączenie pracowników zatrudnionych przy przenośnych komputerach (laptopach) spod działania tego rozporządzenia może mieć miejsce wtedy, gdy ich czas pracy jest mniejszy niż połowa dobowego wymiaru czas pracy lub laptop nie jest przeznaczony do użytkowania na danym stanowisku pracy, co wynika z § 3 pkt 4 rozporządzenia. (…)".

GIP, biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienie, prezentuje stanowisko, że: "(…) również pracownicy zatrudnieni przy monitorach ekranowych komputerów przenośnych (laptopów) mogą być uznani za pracowników, którym przysługują okulary korygujące wzrok refundowane ze środków pracodawcy, jeżeli laptop jest narzędziem pracy pracownika przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy.". Dodatkowo laptop powinien stanowić stałe wyposażenie stanowiska, a pracownik jest obowiązany przedłożyć zaświadczenie lekarza medycyny pracy o konieczności stosowania okularów korekcyjnych.