Obowiązki pracodawcy w czasie letnich miesięcy

Zakres obowiązków pracodawcy z dziedziny bhp ulega "sezonowemu" rozszerzeniu w czasie zimowych i letnich miesięcy. Warunki klimatyczne związane z tymi dwoma porami roku zobowiązują pracodawcę do podjęcia dodatkowych działań, chroniących pracowników przed negatywnym wpływem zimowych lub letnich temperatur. W okresie letnim działania te polegają głównie na ochronie przed upałami. Są do nich zobowiązani wszyscy pracodawcy, bez względu na stan zatrudnienia i rodzaj prowadzonej działalności.

Oprócz wody także napoje

Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom, niezależnie od rodzaju wykonywanej przez nich pracy i zajmowanego stanowiska, wodę zdatną do picia (§ 112 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy). Realizacja tego obowiązku może nastąpić poprzez np. zapewnienie wody z kranu z możliwością jej przegotowania, wody mineralnej bądź wody i produktów do sporządzenia napoju, np. kawy czy herbaty.

Niezależnie od powyższego obowiązku Kodeks pracy nakłada na pracodawcę również wymóg zapewnienia pracownikom innych napojów, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (art. 232 K.p.). Okoliczności uprawniające pracowników do otrzymania tych napojów określa rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (patrz tabela). Mimo tego, że wynikają one wprost z aktu wykonawczego, pracodawca powinien jeszcze określić stanowiska pracy, na których wydawane są napoje profilaktyczne. Wykaz stanowisk powinien być uzgodniony z zakładową organizacją związkową lub, w razie jej braku, z przedstawicielem pracowników. Ponadto pracodawca ma obowiązek uregulowania warunków wydawania napojów i posiłków profilaktycznych w przepisach wewnątrzzakładowych, o ile je posiada (art. 104¹ § 1 pkt 8 K.p.). Nie może on przy tym ograniczać dostępu do napojów poprzez określenie niekorzystnych dla pracowników zasad ich wydawania. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów należy je bowiem zapewniać w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie, przy zachowaniu dostępu do nich w ciągu całej zmiany roboczej.

Wspomniane rozporządzenie przewiduje prawo do napojów profilaktycznych nie tylko w razie wystąpienia wysokich temperatur, ale również przy pracach w gorącym mikroklimacie. Do jego stwierdzenia nie wystarczy jednak zwykły pomiar temperatury. Konieczne jest w tym przypadku ustalenie wskaźnika obciążenia termicznego określanego na podstawie metody pomiaru ustalonego przez Polską Normę: PN-EN 27243: 2005: Środowiska gorące. Dopuszczalne wartości wskaźnika obciążenia termicznego zawarte są w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002 r. nr 217, poz. 1833 ze zm.).

Niższa temperatura albo krótsza dniówka

Przepisy z zakresu bhp nie ustalają górnego pułapu temperatury w pomieszczeniach pracy. Określają tylko minimalny jej poziom stanowiąc, że m.in. w pomieszczeniach biurowych nie może być ona niższa niż 18 °C. Spełnienie tego wymogu formalnie zwalnia pracodawcę z dalszych starań o zapewnienie pracownikom temperatury otoczenia dogodnej dla wykonywania pracy. Niemniej pracodawca powinien pamiętać, że ciąży na nim ogólny obowiązek zagwarantowania pracownikom odpowiednich warunków bhp. Przejawem jego realizacji będzie zaopatrzenie stanowiska pracy w klimatyzatory, wiatraki czy żaluzje (jeżeli w pomieszczeniach pracy jest zainstalowana klimatyzacja, należy pamiętać o jej regularnym czyszczeniu i odgrzybianiu). Pracodawca może też skorzystać z art. 145 § 1 K.p., na podstawie którego można skrócić czas pracy na stanowiskach, na których panują warunki szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia, poniżej norm czasu pracy wynikających z art. 129 § 1 K.p. Nie może się to jednak odbić na poziomie wynagrodzenia pracownika. Jak uważa Główny Inspektorat Pracy (stanowisko dostępne na stronie Państwowej Inspekcji Pracy: www.pip.gov.pl), skrócenie norm czasu pracy nie może skutkować obniżeniem wynagrodzenia za pracę.

Obowiązki pracodawcy w sezonie letnim

Uprawnieni

Zapewnienie napojów profilaktycznych

pracownicy zatrudnieni m.in.:

-	w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 °C,
-	na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25 °C,
-	na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 °C.

UWAGA. Pracodawca nie może ograniczać ilości napojów lub zwolnić się z obowiązku ich zapewnienia poprzez wypłatę ekwiwalentu.

Odsunięcie pracowników od pracy (lub skierowanie ich do innej odpowiedniej pracy) z uwagi na uciążliwe warunki klimatyczne

młodociany pracujący w pomieszczeniach:

w których temperatura powietrza przekracza 30 °C, a wilgotność powietrza 65%,

w środowisku pracy o dużych, nagłych wahaniach temperatury o różnicy co najmniej 15 °C, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia takiemu pracownikowi co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniu o pośredniej temperaturze (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, Dz. U. z 2004 r. nr 200, poz. 2047 ze zm.),

pracownica w ciąży oraz karmiąca dziecko piersią - w mikroklimacie gorącym, w którym wskaźnik PMV określający mikroklimat jest większy od 1,5 (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, Dz. U. z 1996 r. nr 114, poz. 545 ze zm.).

zapewnienie do celów higienicznych co najmniej 90 litrów wody dziennie na każdego pracownika.

Pracownicy wykonujący prace brudzące na otwartej przestrzeni w wysokiej temperaturze, na stanowiskach pozbawionych dostępu do wody bieżącej (§ 13 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.)