Obowiązki bhp w sezonie zimowym

Zimowa aura nie powinna wpływać na warunki wykonywania pracy. Niskie temperatury, opady śniegu czy oblodzenie nie są okolicznościami zwalniającymi pracodawcę z obowiązków z zakresu bhp. Wręcz przeciwnie, utrudnienia związane z zimowym ochłodzeniem zobowiązują pracodawcę do zwiększenia wysiłków w celu zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków pracy.

W biurze nie może być zimno

Zimowy spadek temperatury automatycznie wpływa na poziom temperatury w pomieszczeniach. W budynkach, w których wykonywana jest praca, nie może to jednak oznaczać ich wyziębienia. Pracownik nie może marznąć w czasie wykonywania pracy, w związku z czym pracodawca musi zapewnić mu odpowiednią temperaturę w pomieszczeniach pracy. Zobowiązują go do tego przepisy § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higiena pracy, zgodnie z którym temperatura w pomieszczeniach pracy nie może być niższa niż:

18 °C - w pomieszczeniach, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna i biurowa,
16 °C - w pomieszczeniach typu: hale pracy lekkiej, szatnie odzieży wierzchniej, sklepy spożywcze i przemysłowe, zmywalnie i przygotowanie wstępne w zakładach żywienia zbiorowego,
14 °C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają (np. w chłodniach) - we wszystkich pomieszczeniach pracy, bez względu na rodzaj wykonywanych czynności.

Zabezpieczenie przed negatywnym wpływem niskich temperatur przysługuje też pracownikom, którzy pracują na otwartej przestrzeni. W takim przypadku mają oni prawo do ogrzania się i zmiany odzieży w specjalnie do tego przystosowanych pomieszczeniach. Powinna być w nich zapewniona temperatura nie niższa niż 16 °C i urządzenia do podgrzewania posiłków.

Ciepły posiłek na rozgrzanie

Sposobem przeciwdziałania zimowemu ochłodzeniu jest też zapewnienie pracownikom posiłków profilaktycznych (art. 232 K.p.). Szczegółowe warunki ich wydawania reguluje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Na podstawie tego rozporządzenia posiłki profilaktyczne należą się pracownikom wykonującym prace m.in.:

związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2.000 kcal (8.374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1.100 kcal (4.605 kJ) u kobiet,
związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym, tj. od 1 listopada do 31 marca.

Należy zauważyć, że w razie spadku temperatury na zewnątrz poniżej 10 °C pracownikom przysługują też ciepłe napoje.

Więcej ostrożności na śniegu i lodzie

Zimowe opady śniegu, śnieżne zawieje czy oblodzenia w sposób radykalny mogą pogorszyć warunki panujące na zewnątrz pomieszczeń. Wielu pracowników bez względu na to musi jednak wykonywać pracę na dworze. Obowiązkiem pracodawcy jest wówczas zabezpieczyć pracownika przed zimnem i nieszczęśliwym wypadkiem przy użyciu wszystkich dostępnych środków ostrożności. Zobowiązują go do tego zarówno przepisy bhp, jak i te, które dotyczą właścicieli i zarządców budynków czy prowadzenia prac budowlanych. Czasami wręcz zakazują one wykonywania prac, jeżeli warunki panujące na zewnątrz stanowią zbyt duże niebezpieczeństwo dla pracowników.

Zgodnie z art. 61 Prawa budowlanego (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.) na właścicielach lub zarządcach budynków (w tym pracodawcach), ciąży obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa na chodnikach należących do ich posesji i zapobieganie zagrożeniu związanemu z zaleganiem śniegu i lodu na dachach. Z kolei rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków bhp zawiera regulacje wskazujące, jakie środki ochrony indywidualnej powinien zapewnić pracodawca kierujący pracowników do pracy w niesprzyjających warunkach pogodowych.

Wykonywanie pracy na zewnątrz w sytuacji, gdy drogi i chodniki są oblodzone i ośnieżone, wymaga niezbędnej asekuracji. Pracownik, który został skierowany do pracy w takich warunkach, np. do odśnieżania chodników i dachów czy usuwania zwisających sopli lodu, musi mieć zapewnione odpowiednie środki ochrony. W przypadku odśnieżania dachów (co jest pracą na wysokości) powinien zostać zaopatrzony w:

szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji i amortyzatorem lub urządzeniem samohamownym, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach itp.),
hełm ochronny,
obuwie zabezpieczające przed poślizgiem,
odzież ochronną odpowiednią do warunków klimatycznych.

Do pracodawcy należy zorganizowanie pracy w taki sposób, aby zabezpieczyć pracowników przed upadkiem, m.in. z powodu załamania się dachu. Przed rozpoczęciem odśnieżania teren prac musi zostać odgrodzony, a strefy niebezpieczne, w których może dojść do obsunięcia się śniegu, lodu lub zrzucenia narzędzi, oznakowane.

Szczegółowy wykaz środków ochrony indywidualnej oraz przypadków, w których powinny być stosowane, można znaleźć w dziale IV, rozdziale 6 pkt E rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp oraz w załączniku nr 2 do tego rozporządzenia.

Zabronione jest prowadzenie prac montażowych, eksploatacji i demontażu rusztowań lub ruchomych podestów roboczych, jeżeli:

wieje wiatr o prędkości powyżej 10m/s,
występuje gęsta mgła, gołoledź, opady deszczu i śniegu lub burze,
o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność

(§ 123 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych, Dz. U. z 2003 r. nr 47, poz. 401).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higiena pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)