Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 2 (428) z dnia 10.01.2017

Czas pracy pracownika zatrudnionego na stanowisku głównego księgowego

Czy główny księgowy jednostki budżetowej, który zgodnie z Kodeksem pracy nie ma ewidencjonowanego czasu pracy, powinien mieć z góry ustalone sztywne godziny pracy, np. od 7⁰⁰ do 15⁰⁰?

To zależy od pracodawcy i systemu czasu pracy, jakim objęty jest główny księgowy.

Zgodnie z art. 128 § 2 pkt 2 K.p., główni księgowi należą do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Zaliczenie ich do tej grupy osób powoduje, że choć obowiązują ich te same normy czasu pracy jak innych pracowników, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, to pewne ustawowe ograniczenia dotyczące czasu pracy nie mają do nich zastosowania. I tak nie dotyczy ich np. ograniczenie maksymalnego wymiaru tygodniowego czasu pracy wynoszące łącznie z godzinami nadliczbowymi przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym (art. 131 § 2 K.p.) czy też regulacje art. 132 § 1 K.p., gwarantujące pracownikom w każdej dobie prawo, do co najmniej 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku. Przy czym jeśli dojdzie do skrócenia ich 11-godzinnego odpoczynku dobowego, powinni mieć oni zapewniony równoważny okres odpoczynku w danym okresie rozliczeniowym (art. 132 § 3 K.p.). Podobnie jest w przypadku odpoczynku tygodniowego, który powinien wynosić co najmniej 35 godzin, natomiast dla głównych księgowych może on obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny (art. 133 § 2 K.p.).

Główni księgowi jako pracownicy zarządzający nie mają także prawa do wynagrodzenia ani dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, bez względu na dzień czy porę jej wykonywania (art. 151⁴ § 1 K.p.), nie przysługuje im też żadna rekompensata za pełnienie dyżuru (art. 151⁵ § 4 K.p.).

Konsekwencją wskazanych wyżej ograniczeń w zakresie stosowania norm czasu pracy do tej grupy zatrudnionych brak jest obowiązku ewidencjonowania godzin wykonywania przez nich pracy, czyli rejestrowania ile godzin w danym dniu przepracowali (art. 149 § 2 K.p.). Nie oznacza to jednak, że czas pracy takich osób jest nienormowany albo że nie mogą oni pracować w ustalonych odgórnie godzinach pracy. Zależy to od systemu, w jakim są zatrudnieni i od ustalonego przez pracodawcę rozkładu ich czasu pracy.

W związku z tym, że przepisy Kodeksu pracy nie określają, w jakim systemie czasu pracy zatrudniony powinien być główny księgowy, kwestię tę rozstrzyga pracodawca. System taki powinien być określony w jednym z aktów wewnątrzzakładowych obowiązujących w firmie.

Pracodawca, biorąc pod uwagę rodzaj pracy i jej organizację, ustala zatem czy pracownicy (wszyscy lub ich określone grupy) pracować będą w organizacji podstawowej czasu pracy, czy też w ich przypadku bardziej racjonalne będzie wprowadzenie równoważnego lub innego systemu.

W przypadku głównego księgowego zatrudnionego w jednostce budżetowej najczęściej stosowanym systemem czasu pracy jest podstawowy, w którym praca wykonywana jest przez 5 dni w tygodniu przez 8 godzin. W systemie tym godziny rozpoczynania i kończenia pracy określa pracodawca. Do niego bowiem należy rozplanowanie czasu, w którym pracownik zobowiązany jest pozostawać do jego dyspozycji, w poszczególnych dniach i tygodniach okresu rozliczeniowego. Ustalenia takie mogą objąć także głównego księgowego.

Zwracamy uwagę! Z pytania nie wynika, w jakiej jednostce budżetowej zatrudniony jest główny księgowy, a tym samym, czy i w jakim zakresie będą do niego miały zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Może więc się zdarzyć, że czas pracy tego pracownika będzie uregulowany odmiennie. W takiej sytuacji rozwiązania z pragmatyki służbowej będą miały pierwszeństwo przed kodeksowymi, które mogą być wówczas stosowane, ale tylko w zakresie nieuregulowanym w pragmatyce. Na przykład czas pracy członków korpusu służby cywilnej regulują przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1345 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2007 r. w sprawie czasu pracy pracowników urzędów administracji rządowej (Dz. U. nr 76, poz. 505 z późn. zm.), które zgodnie z art. 207 ust. 2 wymienionej ustawy zachowuje moc do czasu wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych. W zakresie unormowanym tymi przepisami - w związku z art. 9 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej - nie stosuje się regulacji Kodeksu pracy. Zgodnie natomiast z art. 97 ustawy o służbie cywilnej, czas pracy członków korpusu służby cywilnej, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż osiem tygodni. W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy i jej organizacją mogą być stosowane rozkłady czasu pracy, w których jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 12 godzin na dobę. W rozkładach tych czas pracy nie może jednak przekraczać średnio 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 12 tygodni.

W służbie cywilnej można stosować tylko dwa systemy czasu pracy: podstawowy i równoważny. Natomiast rozkład czasu pracy w tygodniu oraz jego wymiar w poszczególnych dniach tygodnia (w tym godziny rozpoczynania i kończenia pracy) dla wszystkich pracowników ustala dyrektor generalny urzędu.

Swoją pragmatykę zawodową mają też m.in. pracownicy samorządowi. Chodzi tu o ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 902), dalej ustawę. Jednak kwestie związane z czasem pracy, jakie uregulowane zostały w tej ustawie, to tylko praca w godzinach nadliczbowych oraz sposób określania rozkładu czasu pracy (art. 42 ustawy). Poza tym nie zawiera ona żadnych przepisów odnoszących się do czasu pracy tej grupy zawodowej, stąd też w pozostałym zakresie zastosowanie mają przepisy Kodeksu pracy (art. 43 ustawy).