Rokowania i tryb zawierania układów zbiorowych

ZUZP zawierają pracodawca z zakładową organizacją związkową w drodze rokowań prowadzonych w dobrej wierze i z poszanowaniem słusznych interesów drugiej strony. W rokowaniach powinny uczestniczyć wszystkie organizacje związkowe reprezentujące pracowników, dla których układ ma zostać zawarty. Dlatego w art. 241²§ 2 K.p. wprowadzono obowiązek informacyjny na podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu. Jest on zobowiązany do powiadomienia o swojej inicjatywie układowej każdej organizacji związkowej reprezentującej pracowników, dla których ma być zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia rokowań. W sytuacji gdy w zakładzie pracy działa kilka organizacji związkowych, to rokowania w celu jego zawarcia prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie poszczególne reprezentacje związkowe. Jeśli nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią do rokowań w terminie wyznaczonym przez podmiot zgłaszający inicjatywę zawarcia układu, nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy, rokowania mogą być prowadzone przez te organizacje związkowe, które przystąpiły do rokowań. Warunkiem prowadzenia rokowań jest uczestniczenie w nich co najmniej jednej reprezentatywnej organizacji związkowej.

Układ zawierają te organizacje związkowe, które prowadziły rokowania, bądź przynajmniej wszystkie reprezentatywne organizacje związkowe uczestniczące w rokowaniach.

Tryb zawierania układów zbiorowych

Dla zawarcia ZUZP niezbędna jest inicjatywa układowa przysługująca pracodawcy i organizacjom związkowym. Kolejnym etapem są rokowania stron, których trwanie nie zostało ograniczone przepisami prawa. Aby jednak usprawnić negocjacje, strony mogą określić ramowy harmonogram prac nad układem oraz terminy, w jakich partnerzy będą musieli zająć stanowisko do wysuwanych przez drugą stronę propozycji w sprawie treści układu.

W czasie rokowań pracodawca jest obowiązany udzielić przedstawicielom związków zawodowych informacji o swojej sytuacji ekonomicznej w zakresie objętym rokowaniami i niezbędnym do ich prowadzenia. Obowiązek ten dotyczy w szczególności informacji objętych sprawozdawczością Głównego Urzędu Statystycznego. Z kolei organizacje związkowe są obowiązane do nieujawniania uzyskanych od pracodawcy informacji, stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Ważne: Efektem prowadzonych negocjacji powinno być zawarcie porozumienia w sprawach będących przedmiotem unormowań układu. Wynegocjowany układ zawiera się w formie pisemnej na czas nieokreślony lub na czas określony.

Porozumienie podpisują przedstawiciele podmiotów uczestniczących w rokowaniach. Układ zostanie skutecznie podpisany, jeżeli podpiszą go wszystkie reprezentatywne organizacje związkowe, które prowadziły nad nim rokowania.

Kolejnymi etapami pracy nad układem są rejestracja układu oraz wprowadzenie go w życie.

ZUZP podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez właściwego okręgowego inspektora pracy. Układ, który został zawarty zgodnie z obowiązującym prawem podlega rejestracji w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia wniosku w tej sprawie przez jedną ze stron układu. Natomiast, jeśli postanowienia układu są niezgodne z prawem, organ uprawniony do jego rejestracji może za zgodą stron układu wpisać układ do rejestru bez tych postanowień albo może wezwać strony układu do dokonania w nim stosownych zmian w terminie 14 dni. Jednak jeśli strony nie wyrażają zgody na wpisanie układu do rejestru bez postanowień niezgodnych z prawem lub nie dokonają w terminie odpowiednich zmian w układzie, organ uprawniony do rejestracji układu odmawia jego rejestracji.

W przypadku odmowy rejestracji układu przez uprawniony organ w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o odmowie przysługuje stronom ZUZP odwołanie do właściwego dla siedziby pracodawcy sądu rejonowego - sądu pracy.

Wymogi formalne wniosku o rejestrację zostały określone przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy, prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzorów klauzul rejestracyjnych i kart rejestrowych (Dz. U. nr 34, poz. 408).

Wniosek o rejestrację układu powinien zawierać informacje dotyczące:

daty i miejsca zawarcia układu oraz daty jego wejścia w życie,
stron układu i ich siedzib oraz adresów do korespondencji,
spełnienia przez strony układu warunków wymaganych do zawarcia układu,
terminu mocy obowiązującej układu,
zakresu obowiązywania układu, w szczególności terytorialnego i podmiotowego, oraz liczby pracowników, którzy tym układem zostali objęci.

Układ wchodzi w życie w terminie w nim określonym, nie wcześniej jednak niż z dniem zarejestrowania.