Zawieszenie stosowania układu i jego wypowiedzenie

W sytuacji wystąpienia trudności ekonomicznych pracodawca może zwrócić się do strony, z którą zawarł układ z propozycją zawieszenia jego obowiązywania. W tym celu strony układu zawierają porozumienie o zawieszeniu stosowania u danego pracodawcy, w całości lub w części postanowień tego układu, na okres nie dłuższy niż 3 lata. Porozumienie powinno być zgłoszone do rejestru układów zakładowych, jednak obowiązuje ono od momentu ustalonego przez strony (art. 241²⁷ K.p.).

Skutkiem tego porozumienia w zakresie i przez czas w nim określony jest niestosowanie z mocy prawa wynikających z układu warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy. Strony porozumienia powinny jednak w jego treści ustalić jak będzie się w okresie zawieszenia kształtowało wynagrodzenie pracowników. Na ten okres mimo nieobowiązywania układu nie zachodzi konieczność tworzenia regulaminu wynagradzania.

Natomiast zgodnie z art. 241⁷ K.p. ZUZP rozwiązuje się:

na podstawie zgodnego oświadczenia stron, które układ zawarły,
w wyniku upływu okresu, na który został zawarty,
z upływem okresu wypowiedzenia układu, dokonanego przez jedną ze stron.

Oświadczenie o wypowiedzeniu mogą złożyć zarówno pracodawca, jak i organizacja związkowa. Jeśli układ podpisało kilka organizacji wypowiedzenie będzie skuteczne, jeśli jest podpisane przez te wszystkie organizacje związkowe (art. 241⁹ § 2 K.p.). Wypowiedzenia układu należy dokonać na piśmie, a okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące, chyba że strony w układzie postanowiły inaczej.

Przepisy kodeksowe nie wymagają podania drugiej stronie przyczyny wypowiedzenia układu. Jednak istnieje obowiązek wpisania informacji o wypowiedzeniu układu do rejestru.

Wniosek o wpisanie do rejestru informacji o wypowiedzeniu układu składa się na piśmie z uwzględnieniem uregulowań powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy. Stosownie do przepisu § 9 rozporządzenia, w sytuacji gdy wniosek dotyczy okoliczności wymagających stwierdzenia w formie pisemnej, do wniosku tego powinien zostać dołączony odpowiedni dokument (np. pismo pracodawcy o wypowiedzeniu układu i potwierdzenie przez stronę związkową daty zapoznania się z jego treścią).

Ważne: W okresie wypowiedzenia zakładowy układ zbiorowy pracy jest nadal obowiązującym aktem prawnym. Jednak po upływie okresu wypowiedzenia istnieje konieczność modyfikacji umów o pracę w trybie wypowiedzenia zmieniającego.

Stosując przez analogię art. 241¹³ § 2 K.p. należy stwierdzić, że wypowiedzenia zmieniające dokonane wskutek rozwiązania układów zbiorowych pracy nie podlegają ograniczeniom przewidzianym dla wypowiedzeń niezwiązanych ze zmianą prawa wewnątrzzakładowego. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 września 2006 r. podjętej w składzie 7 sędziów (sygn. akt II PZP 3/06, OSNP 2007/13-14/181) wyjaśnił, że: "Przepis art. 241¹³ § 2 zdanie drugie K.p. ma zastosowanie do wypowiedzeń wynikających z układu zbiorowego pracy warunków umowy o pracę w razie rozwiązania tego układu, także wtedy, gdy nie został on zastąpiony nowym układem zbiorowym pracy ani regulaminem wynagradzania."

Przepis ten nie wyłącza wymagania zasadności wypowiedzenia warunków pracy i płacy oraz konsultacji zamiaru tego wypowiedzenia z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową, jeżeli rozwiązany układ zbiorowy pracy nie został zastąpiony nowym układem zbiorowym pracy ani regulaminem wynagradzania (por. uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 15 października 2008 r., sygn. akt III PZP 1/08, OSNP 2009/9-10/113).