Pomoc z ZFŚS tylko z kryterium socjalnym

Przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z Funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z Funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady.

STAN FAKTYCZNY:

Spółka zorganizowała swoim pracownikom zagraniczną wycieczkę integracyjno-szkoleniową. Wszystkie koszty wycieczki zaksięgowano na rachunku zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, przy czym regulamin ZFŚS obowiązujący u pracodawcy nie przewidywał dofinansowania zagranicznych wycieczek. Po kontroli przeprowadzonej przez ZUS koszty wycieczki pokryte ze środków z ZFŚS zostały doliczone do podstawy wymiaru składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Spółka odwołała się od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego, który jednak nie uwzględnił odwołania. Jego stanowisko podzielił sąd II instancji, do którego trafiła apelacja spółki. Oba sądy, tj. okręgowy i apelacyjny zgodnie uznały, że przedmiotem sporu między odwołującą się spółką a ZUS jest ustalenie, czy koszty wycieczki zorganizowanej przez pracodawcę mogły zostać pokryte ze środków ZFŚS. Regulamin ZFŚS obowiązujący u pracodawcy nie przewidywał dofinansowania takich wycieczek, o ile były to wycieczki zagraniczne. Nie przewidywał też dopłat do imprez integracyjnych czy możliwości przyznania osobom uprawnionym świadczeń socjalnych w równej wysokości. Wręcz przeciwnie, wprowadzał kryterium socjalne, od którego uzależnione było przyznanie i wysokość pomocy z Funduszu. Kryterium to, wiążące pomoc z Funduszu z sytuacją materialno-bytową osoby uprawnionej, wynika z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, która traktuje je jako podstawową zasadę wydatkowania świadczeń z Funduszu.

Zdaniem Sądu Okręgowego i Apelacyjnego brzmienie art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS wyklucza przyznawanie osobom uprawnionym prawa do świadczeń socjalnych w takiej samej wysokości, co miało miejsce w omawianej sprawie. Ponadto sądy uznały, że element szkoleniowy wycieczki przesądza o tym, że nie mogła zostać sfinansowana z ZFŚS. Ustawa o ZFŚS nie przewiduje bowiem pomocy socjalnej na cele szkoleniowe. W związku z tym sądy stwierdziły, że koszty uczestnictwa pracowników w wycieczce integracyjno-szkoleniowej należy ocenić jako świadczenie dodatkowe pracodawcy, co stanowi przychód pracownika i podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Nie można uznać go za świadczenie socjalne finansowane ze środków ZFŚS, gdyż nie spełnia warunków udzielania takich świadczeń. Wyrok sądu II instancji został zaskarżony przez spółkę poprzez wniesienie kasacji.

SĄD ORZEKŁ:

Sąd Najwyższy nie uwzględnił kasacji. Wskazał, że pracodawca jest zobowiązany administrować środkami ZFŚS zgodnie z jego regulaminem, a regulamin ten nie może być niezgodny z ustawą o ZFŚS, która przewiduje kryterium socjalne. Ustawa o ZFŚS nie upoważnia do stosowania przez pracodawcę takich zasad podziału środków z Funduszu, które byłyby niezgodne z tym podstawowym kryterium. Stąd świadczenia wypłaconego z naruszeniem zasady wynikającej z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS nie można potraktować jako świadczenia socjalnego przyznanego w ramach omawianego Funduszu. Co za tym idzie, nie korzysta ono z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych.

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt II UK 472/13)

Komentarz redakcji

Kwestia dopuszczalności finansowania ze środków ZFŚS świadczeń z pominięciem kryterium socjalnego, na zasadzie "każdemu po równo", była przedmiotem wielu orzeczeń i interpretacji. Pojawiały się również i takie rozstrzygnięcia sądowe, w myśl których tylko ulgowe świadczenia z Funduszu objęte są rygorem stosowania kryterium socjalnego, inne natomiast (np. imprezy integracyjne) mogą być finansowane z Funduszu bez jego uwzględniania. Sąd Najwyższy w omówionym wyroku podkreślił jednak, że niezależnie od przyjętej interpretacji nie można tracić z oczu zasadniczego celu wynikającego z funkcji socjalnej realizowanej przez pracodawców. Uwzględnienie argumentów funkcjonalnych (np. takich, że stosowanie kryterium socjalnego w przypadku udziału w imprezie integracyjnej jest niecelowe), nie może prowadzić do wykładni rozszerzającej. Pominięcie kryterium socjalnego przy wydatkowaniu środków z Funduszu musi być traktowane jako absolutny wyjątek od reguły, znajdujący uzasadnienie w obiektywnych okolicznościach.