Zapewnienie uprawnionym pracownikom posiłków profilaktycznych w formie cateringu

Zgodnie z obowiązującymi przepisami bhp jesteśmy zobowiązani zapewnić pracownikom posiłki profilaktyczne, jednakże ze względów organizacyjnych i lokalowych nie mamy jak ich wydawać w naturze. Czy dopuszczalnym jest wydawanie bonów gastronomicznych, które w wybranych punktach gastronomicznych pracownicy będą mogli wymienić na posiłki?

Przepisy bhp dopuszczają wydawanie pracownikom bonów gastronomicznych zamiast wydawania posiłków w naturze.

Stosownie do postanowień art. 232 K.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Szczegółowe zasady wydawania posiłków i napojów oraz wymagania jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279 ze zm.), dalej rozporządzenie. W myśl § 3 tego aktu prawnego, pracodawca jest obowiązany zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace m.in.:

związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca.

Posiłki profilaktyczne powinny mieć formę jednego dania gorącego i zawierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal (§ 2 rozporządzenia).

Jak wynika z powyższego, obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych jest uzależniony nie tyle od stanowiska pracy, co od wydatku energetycznego. W celu ustalenia zasadności spełnienia omawianego obowiązku względem pracowników, należy przede wszystkim oszacować wydatek energetyczny na konkretnych stanowiskach pracy i od tego uzależnić wydawanie posiłków.

Stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje oraz szczegółowe zasady ich wydawania, zawsze ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników (§ 5 rozporządzenia).

Ponadto pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje (§ 8 rozporządzenia).

Z uwagi na to, że przepisy omawianego rozporządzenia nie były nowelizowane od dnia jego ogłoszenia, rozwiązania organizacyjne umożliwiające zapewnienie pracownikowi posiłku profilaktycznego uległy znacznej zmianie (np. w 1996 r. usługi cateringowe nie były rozpowszechnione). Pojawienie się nowych możliwości zapewniania posiłków, zwłaszcza w wyniku rozwoju usług w dziedzinie gastronomii, spowodowało zapotrzebowanie licznych pracodawców na inne sposoby zapewniania pracownikom posiłków profilaktycznych w czasie pracy. Dlatego też w ubiegłym roku (9 lipca 2019 r.) znowelizowano przepisy rozporządzenia, wprowadzając odstępstwo od zasady wydawania pracownikom posiłku w naturze, poprzez zapewnienie im możliwości spożycia posiłku w czasie pracy w inny sposób niż tradycyjny, a mianowicie nie tylko poprzez przekazanie produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie, ale też wydania bonów, talonów, kuponów oraz innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie odpowiednich produktów lub posiłku, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości zapewnienia "zakładowego" posiłku w miejscu pracy.

Celem ustawodawcy było wprowadzenie zmiany, która umożliwi pracodawcom stosowanie nowoczesnych i innowacyjnych rozwiązań, przy jednoczesnym utrzymaniu dotychczasowego poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także profilaktycznego charakteru posiłków. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których pracodawca nie ma możliwości zapewnienia posiłku profilaktycznego w formie dania gorącego, np. ze względu na specyfikę danego stanowiska pracy.

Należy przy tym przypomnieć, że zastosowanie przez pracodawcę nowego sposobu zapewniania posiłków profilaktycznych w dalszym ciągu jest uzależnione od przeprowadzenia w tym zakresie obowiązkowych konsultacji z przedstawicielami pracowników lub organizacjami związkowymi.