Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego

Jak rozumieć przepis dotyczący czasu pracy młodocianych, zgodnie z którym maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy w okresie odbywania zajęć szkolnych wynosi 12 godzin? Jeśli uczeń wyjeżdża na miesięczny turnus dokształcania zawodowego, to czy na dni, w których powinien pracować udziela się urlopu?

Kodeks pracy rozróżnia dwie dopuszczalne formy aktywności zawodowej młodocianych, czyli pracowników, którzy ukończyli 16, lecz nie przekroczyli 18. roku życia (art. 190 § 1 K.p.). Generalnie z młodocianym pracownikiem zawiera się umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 195 § 1 K.p.). Przepisy dopuszczają też możliwość zatrudnienia młodocianego na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac. W zależności od tych okoliczności różnią się obowiązujące młodocianego ograniczenia czasu pracy.

W przypadku umów zawieranych w celu przygotowania zawodowego młodocianego obowiązują normy czasu pracy i nauki z art. 202 § 2 i 3 K.p.

Ważne: Czas pracy młodocianych, którzy ukończyli 16 lat nie może przekroczyć 8 godzin w dobie wraz z czasem nauki wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych.

Warto pamiętać, że jeśli czas pracy przekracza w dobie 4,5 godziny, młodociany ma prawo do płatnej przerwy w pracy obejmującej nieprzerwanie 30 minut.

Inaczej przedstawia się sytuacja młodocianych zatrudnionych przy pracach lekkich. Wówczas zastosowanie znajduje art. 200² § 2 K.p., wprowadzający ograniczenie tygodniowego czasu pracy młodocianego do 12 godzin oraz ograniczenie czasu pracy w dniach, w których młodociany uczestniczy w zajęciach szkolnych, do 2 godzin.

Przykład

Firma zatrudnia dwóch młodocianych w wieku 16 lat. Jeden z pracowników odbywa przygotowanie zawodowe na stanowisku ślusarza, a drugi został zatrudniony przy pracach lekkich.

Jeśli zgodnie z planem lekcji mieli w danym dniu np. 3 godziny zajęć obowiązkowych, pracownik odbywający przygotowanie zawodowe będzie mógł przepracować w tym dniu jeszcze 5 godzin (do 8 godz. normy), natomiast młodociany zatrudniony przy pracach lekkich jedynie 2 godziny - bez względu na wymiar zajęć szkolnych w danym dniu.

W przepisach nie określono tygodniowych norm czasu pracy młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Można jednak zakładać, że po ukończeniu 16. roku życia ich czas pracy i nauki nie mogą łącznie przekroczyć 40 godzin tygodniowo, a więc o dopuszczalnej liczbie godzin pracy decydował będzie rozkład obowiązkowych zajęć szkolnych młodocianego. Jeśli młodociany ma zaplanowane mniej, niż 28 godzin zajęć szkolnych, liczba godzin pracy w tygodniu może przekroczyć 12, byleby nie naruszyła limitu łącznego.

Przykład

Pracodawca zatrudnia dwóch młodocianych, którzy ukończyli 16 lat. Jeden uczęszcza do I, a drugi do III klasy szkoły zawodowej. Uczeń pierwszej klasy odbywa praktyki w zakładzie pracy dwa dni w tygodniu po 8 godzin, natomiast uczeń klasy trzeciej - trzy dni w tygodniu po 8 godzin. Dni, w które uczniowie pracują są dla nich wolne od zajęć szkolnych, więc w tych dniach mogą oni nadal wykonywać pracę w wymiarze 8 godzin na dobę. Wystarczy pilnować, aby nie przekroczyli sztywnej 8-godzinnej normy dobowej, gdyż polecenie młodocianemu pracy nadliczbowej stanowi wykroczenie.

Odnosząc się do kwestii dokształcania młodocianych warto podkreślić, że uczestnictwo w turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych odbywa się w oparciu o skierowanie wydane przez pracodawcę lub szkołę - jeśli nie ma ona możliwości zrealizowania takiego kształcenia. Tak stanowi § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. poz. 1632). Nawet jeśli inicjatywa w skierowaniu pracownika młodocianego na taki kurs nie wyszła od pracodawcy, lecz szkoły, do której uczęszcza młodociany, podstawowym obowiązkiem takiego pracownika jest dokształcanie się - również w formach pozaszkolnych (art. 197 K.p.). Z obowiązkiem tym koresponduje powinność pracodawcy zwolnienia młodocianego od pracy na czas potrzebny do udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się (art. 198 K.p.). Dotyczy to na równi dokształcania w formach szkolnych i pozaszkolnych, a odmowa udzielenia tego zwolnienia może być traktowana jako utrudnianie młodocianemu wypełniania tego obowiązku.

Zwolnienie od pracy na czas dokształcania się nie jest równoznaczne z udzieleniem urlopu wypoczynkowego, który przysługuje pracownikom młodocianym na zasadach wynikających z art. 205 § 3 K.p.

Ważne: W przypadku młodocianych uczęszczających do szkoły, urlop wypoczynkowy powinien pokrywać się z feriami szkolnymi - czyli przypadać w okresie wolnym od zajęć.

To zasada o charakterze podstawowym, skoro pracodawcy umożliwiono udzielenie na wniosek młodocianego urlopu zaliczkowo, jeśli nie przepracował on dotychczas 6 miesięcy gwarantujących prawo do 12 dni roboczych urlopu. W tym kontekście zobowiązanie młodocianego do wystąpienia z wnioskiem o urlop w okresie, w którym będzie on uczestniczył w turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych staje w opozycji z celem wypoczynku. Tym samym poza przypadkami, gdy inicjatywa wychodzi bezpośrednio od pracownika, udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie uczestnictwa w turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych może być uznane za sprzeczne z art. 198 K.p., co w skrajnych przypadkach może być zakwalifikowane nawet jako wykroczenie.