Czy pracownicy zatrudnieni na różnych zmianach mogą zamienić się na pory wykonywania pracy?

Pracownicy są zatrudnieni w stałej organizacji czasu pracy od poniedziałku do piątku, z tym że jeden pracuje od 7⁰⁰ do 15⁰⁰, a drugi od 9⁰⁰ do 17⁰⁰. Wystąpili oni do pracodawcy z wnioskiem o zamianę godzin rozpoczynania i kończenia pracy na jeden z dni roboczych. Czy jest to dopuszczalne?

Tak, jednak żeby uniknąć naruszenia normy dobowej oraz nieuprawnionej zmiany rozkładu, należy wprowadzić dla pracowników ruchomą organizację pracy.

Pracownik powinien z góry wiedzieć jaki rozkład czasu pracy go obejmuje. Przy czym może to być rozkład o charakterze stałym (wynikający z regulaminu, czy obwieszczenia) bądź zmiennym, z którym pracownik powinien być zapoznany co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem na okres nie krótszy niż miesiąc (art. 129 § 3-4 K.p.).

Jak wyjaśnił Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 6 kwietnia 2009 r. w sprawie naruszenia doby pracowniczej po wolnym dniu (znak pisma: GPP-417-4560-19/09/PE/RP), korekta raz ustalonego rozkładu jest dopuszczalna tylko wyjątkowo. GIP podkreślił, że: "(…) Harmonogram czasu pracy nie może być jednak dowolnie zmieniany w czasie trwania okresu rozliczeniowego. Zmiany są dopuszczalne jedynie w sytuacjach określonych w zakładowych źródłach prawa pracy (np. długotrwała nieobecność lub choroba innego pracownika) oraz w Kodeksie pracy (art. 151³ i art. 151¹¹). (…)".

W rozpatrywanym przypadku istotne znaczenie ma również sposób planowania czasu pracy. Przygotowując rozkład należy uwzględnić jedynie godziny wymiarowe, przy zastosowaniu wszystkich regulacji z zakresu czasu pracy, w tym również pojęcia doby.

Stosownie do art. 128 § 3 pkt 1 K.p. do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Ważne: Zaplanowanie pracy w dniu następnym o godzinie wcześniejszej niż w poprzednim, skutkuje wystąpieniem pracy nadliczbowej, która nie powinna mieć charakteru rozkładowego.

Powołane wyżej regulacje powodują, że zaproponowana przez pracowników zamiana pory wykonywania pracy może skutkować po pierwsze nieuprawnioną korektą rozkładu czasu pracy, a po drugie niedopuszczalnym planowaniem godzin nadliczbowych z przekroczenia normy dobowej. Wyjściem z tej sytuacji jest wprowadzenie w stosunku do tych pracowników ruchomego rozkładu czasu pracy, o którym jest mowa w art. 140¹ K.p., w trybie określonym w art. 150 § 5 K.p. Wymaga to dodatkowo uzyskania od zainteresowanych wniosków w tej sprawie, z czym jednak nie powinno być problemu, ponieważ o zmianę wystąpili sami pracownicy. Formalnie udokumentowane zastosowanie tego rodzaju organizacji ruchomej uchroni pracodawcę przed zarzutem nieuprawnionej zmiany rozkładu (ma on tu charakter stały) oraz powstaniem nadgodzin.

Zwracamy uwagę! Pracodawca nie ma obowiązku sporządzania rozkładu czasu pracy, jeżeli na pisemny wniosek pracownika stosuje się do niego ruchomy rozkład czasu pracy (art. 129 § 4 pkt 3 K.p.), a ponadto w rozkładzie ruchomym ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych (art. 140¹ § 4 K.p.).