Odprawa rentowa dla byłego pracownika

Odprawa rentowa może być przyznana nie tylko pracownikowi, który odchodzi na rentę z tytułu niezdolności do pracy, ale również pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy i to na długo przed nabyciem uprawnień rentowych. Pracodawcy zgłaszają tu szereg wątpliwości, w tym dotyczących sposobu liczenia odprawy w takiej sytuacji.

Musi być ciągłość choroby

Powszechne prawo do odprawy rentowej wprowadza art. 92¹ K.p. stanowiący, że pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Pracodawcy generalnie mają świadomość, że pracownikowi odchodzącemu bezpośrednio na rentę z tytułu niezdolności do pracy należy wypłacić stosowną odprawę. Czasami jednak odmawiają jej wypłaty osobom, które uprawnienia rentowe nabyły już po rozwiązaniu stosunku pracy, w czasie pobierania przez nie świadczeń chorobowych.

Postępowanie to jest niewłaściwe, ponieważ odprawa przysługuje także w sytuacji, gdy renta zostaje przyznana już po ustaniu stosunku pracy, ale z tytułu nieprzerwanej niezdolności do pracy powstałej jeszcze w czasie trwającej umowy o pracę.

Potwierdza to Sąd Najwyższy, czego przykładem mogą być: uchwała z dnia 7 stycznia 2000 r., sygn. akt III ZP 18/99, wyrok z dnia 12 kwietnia 2022 r., sygn. akt I PSKP 60/21, czy też wyrok z dnia 10 października 2023 r., sygn. akt III PSKP 7/23.

Odprawa nadal liczona jak ekwiwalent

Sposób obliczania odprawy rentowej wynika z § 2 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia... (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). Stanowi on, że przy liczeniu odprawy rentowej stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu urlopowego, przy czym z uwagi na to, że odpowiada ona wysokości wynagrodzenia miesięcznego, nie oblicza się tu stawki dziennej i godzinowej.

Sposób przyjmowania poszczególnych składników wynagrodzenia uzależniony jest od ich rodzaju oraz okresu, za jaki przysługują. I tak:

składniki stałe uwzględnia się w pełnej kwocie zapisanej w umowie o pracę,
składniki zmienne przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc uwzględnia się w średniej wysokości wypłaconej w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy,
składniki zmienne przysługujące za okresy dłuższe niż jeden miesiąc uwzględnia się w średniej wysokości wypłaconej w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy.

Miesiące "puste" należy pominąć

Jeżeli renta przyznawana jest już byłym pracownikom po zakończeniu nieprzerwanej niezdolności do pracy, wobec składników zmiennych zastosowanie będą miały § 11 ust. 1 oraz § 16 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego... (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.). Oznacza to, że:

jeżeli przez cały okres przyjęty do obliczeń lub przez okres krótszy, ale obejmujący pełny albo pełne miesiące kalendarzowe pracownik był nieobecny w pracy, w związku z czym nie przysługiwał mu dany składnik zmienny, w podstawie uwzględnia się najbliższe miesiące, za które przysługiwał,
jeżeli nieobecność w pracy obejmowała tylko część miesiąca kalendarzowego, w związku z czym składnik zmienny za ten miesiąc był odpowiednio niższy, przyjmuje się go do obliczeń po dopełnieniu, które polega na podzieleniu kwoty wypłaconej w okresie branym pod uwagę przez liczbę dni przepracowanych w tym okresie i pomnożeniu przez liczbę dni, jakie pracownik powinien w nim przepracować w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Przykład

W dniu 17 lipca 2024 r. byłemu już pracownikowi przyznana została renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Przed nabyciem uprawnień rentowych osoba ta pobierała wynagrodzenie chorobowe oraz zasiłek chorobowy w dniach od 22 stycznia do 22 lipca 2023 r., a po wyczerpaniu okresu zasiłkowego przyznano jej świadczenie rehabilitacyjne na okres 12 miesięcy (od 23 lipca 2023 r. do 16 lipca 2024 r.). Korzystając z uprawnień zawartych w art. 53 K.p., pracodawca rozwiązał z tym pracownikiem umowę o pracę w trybie bez wypowiedzenia z dniem 25 października 2023 r. Mimo że w momencie przyznania renty wspomniana osoba nie była już pracownikiem, nabyła prawo do odprawy rentowej, ponieważ świadczenie rentowe przysługiwało z tytułu nieprzerwanej niezdolności do pracy powstałej jeszcze w okresie zatrudnienia. Pensja pracownika składała się z wynagrodzenia zasadniczego określonego stałą stawką miesięczną wynoszącą 5.500 zł oraz naliczanej od niego premii miesięcznej w wysokości od 10% do 30%. Tytułem składników stałych do podstawy odprawy wejdzie kwota 5.500 zł. Natomiast składniki zmienne powinny być uwzględnione z okresu od listopada 2022 r. do stycznia 2023 r. - po uzupełnieniu. W miesiącach tych pracownik otrzymał premię w wysokości: w listopadzie 2022 r. - 1.595 zł, w grudniu 2022 r. - 1.155 zł i w styczniu 2023 r. - 870 zł. Żeby ustalić kwotę premii, którą należy przyjąć do podstawy, pracodawca powinien:

-	zsumować premie wypłacone w okresie branym pod uwagę: (1.595 zł + 1.155 zł + 870 zł) = 3.620 zł,
-	dopełnić składniki zmienne miesięczne: [3.620 zł : (20 dni w listopadzie 2022 r. + 21 dni w grudniu 2022 r. + 14 dni w styczniu 2023 r.)] × 62 dni = (3.620 zł : 55) × 62 dni = 4.080,73 zł,
-	ustalić wysokość średniej premii miesięcznej: 4.080,73 zł : 3 = 1.360,24 zł.

W związku z tym, że odprawy rentowe wypłacane są w firmie w wysokościach określonych w art. 92¹ K.p., były pracownik powinien otrzymać kwotę 6.860,24 zł (5.500 zł + 1.360,24 zł).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)