Do jakiej kwoty można dokonywać potrąceń z wynagrodzeń pracowników? Czy przewidziana jest kwota wolna od potrąceń?

W świetle art. 87 § 3 K.p., potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

do wysokości trzech piątych wynagrodzenia - w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych,
do wysokości połowy wynagrodzenia - w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych.

W razie zbiegu potrąceń wymienionych w art. 87 § 1 pkt 1-3 K.p., potrącenia należności innych niż alimentacyjne oraz zaliczek pieniężnych w sumie nie mogą przekroczyć połowy wynagrodzenia, a łącznie z należnościami na pokrycie świadczeń alimentacyjnych - trzech piątych wynagrodzenia.

Natomiast kara pieniężna związana z odpowiedzialnością porządkową za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych oraz zaliczek pieniężnych.

Niezależnie od ograniczeń, o których mowa wyżej, ustawodawca przewidział w większości przypadków kwotę wolną od potrąceń. Gwarantuje ona - zwłaszcza najniżej zarabiającym - zachowanie pewnego minimum bytowego. Powyższe nie dotyczy jedynie należności alimentacyjnych. W pozostałych przypadkach wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
75% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
90% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych z pracowniczej odpowiedzialności porządkowej.

Kwota wolna od potrąceń przewidziana jest również w przypadku dokonywania potrąceń dobrowolnych (na podstawie art. 91 § 1 K.p.). Jest ona równa wysokości:

minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - w przypadku potrącania należności na rzecz pracodawcy,
80% wymienionej wyżej kwoty - przy potrącaniu innych należności.

Należy przy tym zaznaczyć, że przy ustalaniu kwoty wolnej od potrąceń odliczeniu podlega także składka na ubezpieczenie zdrowotne, chociaż nie wynika to z regulacji Kodeksu pracy. Niemniej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej stoi na stanowisku, że przed rozpoczęciem dokonywania potrąceń, o których mowa w Kodeksie pracy, pracodawca powinien odliczyć z pensji pracownika także składkę zdrowotną.