Ustalanie normalnego wynagrodzenia za nadgodziny

W jaki sposób oblicza się normalne wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, a w jaki dodatek za tę pracę? Czy podstawą jest samo wynagrodzenie zasadnicze, czy wlicza się również inne składniki wynagrodzenia?

Regulując zasady wynagradzania za godziny nadliczbowe ustawodawca precyzyjnie określił, jak należy obliczać dodatek za tę pracę. Zgodnie z art. 151¹ § 3 K.p. podstawą jest wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jedynie w przypadku, gdy taki składnik nie został wyodrębniony w umowie o pracę należy przyjąć 60% całości jego wynagrodzenia.

Z kolei pojęcie normalnego wynagrodzenia za pracę nie zostało ustawowo zdefiniowane. W wyroku z dnia 22 czerwca 2011 r. (sygn. akt II PK 3/11) Sąd Najwyższy uznał, że przez normalne wynagrodzenie należy rozumieć wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. Obejmuje ono więc zarówno wynagrodzenie zasadnicze, wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania pracownika, jak i dodatkowe składniki płacy o charakterze stałym, jeśli pracownik ma do nich prawo zgodnie z obowiązującymi przepisami płacowymi. Zagadnienie to zostało rozwinięte w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2012 r. (sygn. akt I PK 156/11), w którym uznano, że jako składnik normalnego wynagrodzenia, wchodzący do podstawy normalnego wynagrodzenia za nadgodziny można traktować premię, jeśli ma ona charakter stały i nie została uzależniona od osiągnięcia określonych wyników w pracy.

Normalne wynagrodzenie to podstawowy składnik płacy za nadgodziny, który uzupełnia się w określonych okolicznościach 50% lub 100% dodatkiem. Warto pamiętać, że nawet udzielenie pracownikowi czasu wolnego za nadgodziny nie zwalnia z obowiązku wypłaty normalnego wynagrodzenia za dodatkową pracę. Skoro zaś jest to wynagrodzenie normalne, czyli takie jakie pracownik "uzyskuje na co dzień", można przyjąć, że będą w nim uwzględnione wszystkie stałe składniki, do których ma on prawo z mocy umowy o pracę, regulaminu wynagradzania czy układu zbiorowego pracy.

Przykład

Pracownik zatrudniony w miesięcznych okresach rozliczeniowych jest wynagradzany stawką godzinową w wysokości 8 zł/godz. Ponadto otrzymuje wyrażone w stawce miesięcznej składniki, takie jak: dodatek stażowy w wysokości 200 zł i premię w kwocie 200 zł. Normalne wynagrodzenie i dodatki za pracę w nadgodzinach są w tej sytuacji obliczane z różnych podstaw. W przypadku dodatku zawsze będzie nią stawka godzinowa (8 zł). Obliczeń będzie wymagało ustalenie stawki normalnego wynagrodzenia.

Przyjmując, że w lutym 2014 r. pracownik wypracował 10 nadgodzin dobowych w porze dziennej, w celu obliczenia normalnego wynagrodzenia należy podzielić stałe składniki przez wymiar czasu pracy przypadający na ten miesiąc: (200 zł + 200 zł) : 160 godz. = 2,50 zł, a następnie uzyskaną kwotę dodać do stawki godzinowej (8 zł + 2,50 zł = 10,50 zł). Normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wymaga uzupełnienia 50% dodatkiem (8 zł x 50% = 4 zł). W lutym br. pracownik otrzymał wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w ramach 160 godzin wymiaru (1.280 zł), dodatek stażowy i premię (łącznie 400 zł) oraz za nadgodziny - normalne wynagrodzenie (10 godz. x 10,50 zł = 105 zł) i dodatek (10 godz. x 4 zł = 40 zł). Za ten miesiąc w sumie uzyskał 1.825 zł.